Bijgewerkt op 3 april 2023
Wat is pilocarpine?
Pilocarpine is een geneesmiddel dat wordt gebruikt bij de behandeling van droge mond (xerostomie), bijvoorbeeld bij mensen met het syndroom van Sjögren. Daarnaast wordt het ook gebruikt voor de behandeling van glaucoom.
Pilocarpine is een chemisch stofje dat van nature in de bladeren van bepaalde planten voorkomt.
Toedieningsvormen
Pilocarpine wordt in Nederland op de markt gebracht onder de merknaam Salagen. Salagen is beschikbaar als tabletten. Elke tablet bevat 5 milligram pilocarpine.
verpakking Salagen (pilocarpine) tabletten
Daarnaast is pilocarpine ook beschikbaar in de vorm van oogdruppels. Pilocarpine oogdruppels worden gebruikt voor de behandeling van glaucoom.
Hoe werkt pilocarpine?
Pilocarpine behoort tot de groep van de parasympathicomimetica. Dergelijke middelen hebben verschillende effecten in ons lichaam, waaronder effecten op de speekselklieren en de pupillen.
Werking op de speekselklieren
Het stimuleert de aanmaak en vorming van speeksel door de speekselklieren.
Werking op de pupillen
Gebruik van pilocarpine leidt tot vernauwing van de pupillen. Vernauwing van de pupillen leidt ertoe dat de iris zich uitstrekt. Daarmee komt meer ruimte beschikbaar in de zogenaamde kamerhoek in het oog. Dat is de plek waar het oogkamervocht wordt afgevoerd. Op die manier leidt vernauwing van de pupillen tot een toename van de afvoer van vocht uit het oog. De druk in het oog zal daardoor lager worden. Zo verlaagt pilocarpine de oogboldruk.
Werking op de zweetklieren
Pilocarpine stimuleert de aanmaak en afscheiding van zweet door de zweetkliertjes in de huid.
Bijwerkingen pilocarpine
Net als andere geneesmiddelen kan pilocarpine bijwerkingen geven. De meest voorkomende bijwerkingen staan hieronder genoemd.
- Transpiratie (overmatig zweten)
- Wazig zicht (vooral bij gebruik van de oogdruppels)
- Hoofdpijn
- Vaak plassen
Indicaties (toepassingen) van pilocarpine
Vanwege de werking op de speekselklieren wordt pilocarpine gebruikt bij de behandeling van een droge mond. Dat komt regelmatig voor bij mensen die bestraling (radiotherapie) hebben gehad in het hoofd/hals-gebied. Een droge mond is ook een bekend symptoom van het syndroom van Sjögren.
Omdat pilocarpine de oogdruk verlaagt wordt het tevens gebruikt bij de behandeling van glaucoom. Het wordt vooral gebruikt voor de behandeling van nauwe-kamerhoekglaucoom. Het middel is ook geregistreerd voor de behandeling van open-kamerhoekglaucoom.
Pilocarpine tabletten worden soms gebruikt omdat het middel de zweetproductie bevordert. Dit wordt toegepast bij de zogenaamde ‘zweettest’. Dat is een test die wordt gedaan om de diagnose ‘taaislijmziekte (cystische fibrose)‘ te stellen.
Pilocarpine oogdruppels worden soms gebruikt om de pupil te verkleinen nadat deze voor diagnostische doeleinden is verwijd. Ook kunnen de oogdruppels worden gebruikt om vast te stellen of sprake is van het syndroom van Adie of het syndroom van Riley-Day.
Verder lezen / Referenties
Voor aanvullende informatie verwijzen wij naar de bijsluiter van pilocarpine tabletten, en de bijsluiter van pilocarpine oogdruppels.