Bijgewerkt op 27 juni 2022
Wat is medicinale cannabis?
Medicinale cannabis is een verzamelnaam voor producten die afkomstig zijn van de cannabisplant. De cannabisplant bevat verschillende stofjes. Deze stofjes worden ‘cannabinoïden’ genoemd. De belangrijkste zijn tetrahydrocannabinol (THC) en cannabidiol (CBD). THC is verantwoordelijk voor het ‘high’ gevoel bij gebruik van cannabisproducten.
In Nederland worden medicinale cannabisproducten steeds vaker toegepast. Dit artikel gaat over de werking, toepassingen en bijwerkingen van medicinale cannabis.
Medicinale cannabis valt onder de Opiumwet.
Toepassingen medicinale cannabis
Medicinale cannabis wordt gebruikt voor de behandeling van de volgende aandoeningen:
- anorexie bij patiënten met een HIV-infectie
- chronische pijn, bijvoorbeeld bij patiënten met:
- fibromyalgie
- neuropathie
- reumatoïde artritis
- dementie
- epilepsie
- glaucoom
- misselijkheid door chemotherapie
- multiple sclerose
- palliatie bij terminale patiënten
- posttraumatische stressstoornis
- spasmen
- syndroom van Gilles de la Tourette
- ziekte van Parkinson
Medicinale cannabis wordt in principe alleen gebruikt als de gebruikelijke behandelingen onvoldoende werkzaam zijn of veel bijwerkingen geven.
Welke producten zijn er?
Medicinale cannabisproducten verschillen in toedieningsvorm en in de verhouding THC en CBD die ze bevatten.
Toedieningsvormen
Medicinale cannabisproducten worden geleverd als tablet, mondspray, olie, zalf, granulaat en flos (gedroogde bloemtoppen). In Nederland zijn de tablet en de mondspray niet beschikbaar.
Producten
Hieronder een overzicht van producten met medicinale cannabis. Niet alle producten zijn in Nederland verkrijgbaar.
- cannabidiol – olie en capsules met CBD
- dronabinol – tabletten met THC
- levonantradol – tabletten met THC
- nabilon – tabletten met THC
- nabiximols – mondspray met THC en CBD
Producten die in Nederland beschikbaar zijn:
- Bedrocan
- Bedrocan THC
- Bedica
- Bedica THC
- Bediol
- Bediol CBD/THC
- Bedrolite
- Bedrolite CBD 2%
- Bedrolite CBD 10%
- cannabiszalf
- CBD olie
- CBD capsules
Hoe werkt medicinale cannabis?
De cannabisplant bevat verschillende stofjes. Deze stofjes worden ‘cannabinoïden’ genoemd. De belangrijkste zijn tetrahydrocannabinol (THC) en cannabidiol (CBD). THC wordt in het lichaam door de lever omgezet in 11-hydroxy-THC. Dat is de werkzame versie van THC.
11-Hydroxy-THC en CBD prikkelen cellen in ons lichaam. Ze doen dit door te binden aan bepaalde receptoren op de celmembraan van cellen in ons lichaam. Deze receptoren worden de CB1-receptor en de CB2-receptor genoemd.
De CB1-receptoren zitten voor op hersencellen. Door te binden met de CB1-receptor zorgt 11-hydroxy-THC dat de prikkelgeleiding tussen bepaalde hersencellen omlaag gaat. Dat leidt tot sedatie en euforie (‘high’ gevoel). Het kan echter ook een verstoring van het evenwichtsgevoel geven.
De CB2-receptoren zitten vooral op zenuwcellen en cellen van het afweersysteem. Binding van cannabisproducten aan CB2-receptoren op deze cellen leidt mogelijk tot ontstekingsremmende werking en onderdrukking van het afweersysteem.
Medicinale cannabis bij multiple sclerose
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat medicinale cannabisproducten een gunstig effect hebben op verschillende symptomen van MS. Dat geldt voor spasticiteit van de spieren, spierstijfheid, pijnklachten en slaapproblemen.
De gungstige werking bij multiple sclerose kan berusten op zowel prikkeling van CB1-receptoren als prikkeling van CB2-receptoren.
Medicinale cannabis bij epilepsie
Medicinale cannabisproducten worden regelmatig gebruikt door patiënten met epilepsie. De werking is vooral vastgesteld bij mensen met bepaalde vormen van epilepsie, zoals therapieresistente epilepsie, het Lennox-Gastaut syndroom en het Dravet-syndroom. Toevoeging van medicinale cannabis aan de standaardbehandeling leidt tot een afname van het aantal epileptische aanvallen.
Welke bijwerkingen kan het geven?
Net als andere middelen kan ook medicinale cannabis bijwerkingen geven. De meest voorkomende bijwerkingen zijn:
- Duizeligheid
- Slaperigheid
- Droge mond
- Eufoor gevoel (‘high’)
- Moeite om het evenwicht te bewaren, met als gevolg:
- vaker vallen
Wanneer NIET gebruiken?
Er zijn bepaalde omstandigheden waaronder medicinale cannabis niet gebruikt mag worden. Artsen spreken over ‘contra-indicaties‘. Het gaat om de volgende omstandigheden en aandoeningen:
- in het verleden een psychose doorgemaakt
- vaak vallen
- neiging tot verslaving
- zwangerschap en het geven van borstvoeding
- bepaalde aandoeningen van het hart
Hoe kom ik aan medicinale cannabis?
Medicinale cannabisproducten kunnen door de arts ‘offlabel’ worden voorgeschreven. Dat betekent dat de producten niet officieel geregistreerd zijn voor de aandoening waarvoor ze worden voorgeschreven.
CBD-olie wordt beschouwd als een voedingssupplement. Het is daarom vrij verkrijgbaar via drogisten en gespecialiseerd online webshops.
Wordt medicinale cannabis vergoed?
In principe wordt medicinale cannabis NIET vergoed door ziektekostenverzekeraars, tenzij een aanvullende zorgverzekering dit mogelijk maakt.
Synoniemen
Andere namen voor medicinale cannabis zijn medicinale cannabinoïden en medicinale cannabisproducten.
Engelse vertaling
medical cannabis, medical marijuana
Duitse vertaling
Cannabis als Arzneitmittel, medizinische Verwendung von Cannabis
Verder lezen / Referenties
- GAH van den Elsen, FEM in ‘t Hout, M de Vries, MGM Olde Rikkert, C Kramers en R-J Verkes, ‘Medicinale Cannabis‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Stand van Zaken’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 10 mei 2019; 163(19): pagina’s 32-39.