Laxeermiddelen

Bijgewerkt op 31 oktober 2022

Wat zijn laxeermiddelen?

Laxeermiddelen zijn producten die helpen de ontlasting te bevorderen. Ze worden gebruikt bij de behandeling van verstopping (obstipatie). De medische naam voor laxeermiddelen is ‘laxantia’. Laxantia kunnen worden voorgeschreven door een arts, maar een aantal middelen is ook zonder doktersrecept verkrijgbaar in apotheken, drogisterijen en supermarkten.

Wanneer worden ze gebruikt?

Laxantia worden gebruikt om obstipatie tegen te gaan. Ze worden vaak gebruikt als andere maatregelen tegen obstipatie, zoals vezelrijk eten, meer drinken, en meer bewegen, niet of onvoldoende helpen. Soms worden laxeermiddelen gebruikt om de darmen leeg te maken voordat een medisch onderzoek van de darmen, zoals een coloscopie, wordt gedaan.

Welke laxeermiddelen zijn er?

Voorbeelden van laxerende middelen zijn:

Hoe werken laxeermiddelen?

Er zijn verschillende manieren waarop een laxeermiddel kan werken. Op grond van het werkingsmechanisme worden ze ingedeeld in verschillende soorten:

  • bulkvormers – vergroten van het volume van de ontlasting zodat de darmen worden geprikkeld en de ontlasting wordt bevorderd, bijvoorbeeld psylliumzaad; ze worden ook wel volumevergrotende laxantia genoemd;
  • contactlaxantia – deze middelen prikkelen de darmwand, voorbeelden zijn senna en bisacodyl;
  • osmotische laxantia – verhogen van de hoeveelheid vocht in de darm zodat de ontlasting zachter wordt; ze worden ook wel vochtbinders of vochtbindende laxeermiddelen genoemd.

Welke bijwerkingen kunnen ze geven?

Net zoals andere geneesmiddelen kunnen laxeermiddelen bijwerkingen geven. Meestal gaat het om milde bijwerkingen die verdwijnen zodra je stopt met het gebruik van het middel. Raadpleeg de huisarts als ernstige bijwerkingen optreden of bijwerkingen langere tijd aanhouden.

Bijwerkingen die regelmatig voorkomen zijn:

  • opgeblazen gevoel
  • winderigheid
  • buikkrampen
  • zich niet lekker voelen

Als tijdens het gebruik van laxeermiddelen onvoldoende wordt gedronken kan dat leiden tot uitdroging (dehydratie). Dat kan leiden tot symptomen als donkere verkleuring van de urine, hoofdpijn en een licht gevoel in het hoofd bij opstaan of overeind komen. Ook kan het leiden tot indikking van de ontlasting. In ernstige gevallen kan dan een afsluiting van de darm ontstaan.

Overmatig gebruik van laxeermiddelen kan leiden tot diarree of waterdunne ontlasting. Ook kan bij langdurig gebruik de darmwand geprikkeld raken. Dit kan leiden tot buikpijn.

Langdurig gebruik van laxeermiddelen veroorzaakt regelmatig een donkere verkleuring van het slijmvlies van de dikke darm. Dit is onschuldig en wordt ‘pseudomelanosis coli‘ genoemd.

Kijk voor meer informatie over bijwerkingen op de webpagina’s van de afzonderlijke laxantia.

Welk laxeermiddel moet ik gebruiken?

Het is lastig om hier een algemeen antwoord op te geven. Iedereen reageert weer anders op de verschillende middelen. Als nog niet duidelijk is welke middelen bij jou goed werken zou je het volgende schema kunnen volgen:

1. begin met het gebruik van een bulkvormend laxeermiddel
2. als je ontlasting hard blijft kun je het combineren met of overschakelen op een osmotisch laxeermiddel
3. als daarmee de ontlasting dunner wordt maar nog steeds niet vaak komt kun je een contactlaxantium toevoegen
schema voor gebruik laxeermiddelen


Raadpleeg eventueel je huisarts of apotheker voor advies. Als de verschillende middelen niet of onvoldoende werken, raadpleeg dan sowieso de huisarts.

Wanneer niet gebruiken?

Er zijn bepaalde omstandigheden waarin het gebruik van laxeermiddelen wordt afgeraden. Dit geldt voor:

Kijk bij gebruik van een laxeermiddel altijd in de bijsluiter of er contra-indicaties zijn.

Hoe moet ik ze innemen?

De manier van inname van laxeermiddelen hangt af van de toedieningsvorm waarin het middel wordt geleverd. De meeste laxeermiddelen worden in een van de volgende toedieningsvormen geleverd:

  • tabletten – in de meeste gevallen worden tabletten in het geheel doorgeslikt, vaak met een hoeveelheid water;
  • capsules – capsules worden in het geheel met water doorgeslikt;
  • granulaat (korrels) – wordt vaak ingenomen nadat het wordt gemengd met water, yoghurt etc.
  • zetpil & klysma – worden via de anus in de endeldarm toegediend.

Voor bulkvormende en osmotische laxeermiddelen geldt dat ze alleen werkzaam zijn als je ze inneemt met voldoende water/vloeistof. Neem niet meer in dan de aanbevolen dosering. In sommige gevallen kan de behandelend arts redenen hebben om van de aanbevolen dosering af te wijken.

Kijk voor meer informatie over de toedieningsvormen op de webpagina’s van de afzonderlijke middelen. Raadpleeg de drogist of apotheker als je niet weet hoe je je laxeermiddel moet innemen.

Hoe lang moet ik ze gebruiken?

Gebruik laxeermiddelen niet langer dan een week. Stop met het gebruik van laxeermiddelen zodra de obstipatie verdwenen is. Als na een week de stoelgang niet verbeterd is, raadpleeg dan de huisarts.

Welke alternatieven zijn er?

Er zijn verschillende maatregelen die obstipatie kunnen verminderen zonder gebruik van laxeermiddelen. Van de volgende maatregelen is bekend dat ze helpen de stoelgang te bevorderen:

  • vezelrijk eten – gebruik voldoende voedingsvezels in het dieet;
  • veel water drinken – water maakt de ontlasting dunner, waardoor deze makkelijker de darm passeert en uitgepoept kan worden;
  • toevoegen van zemelen aan de voeding – dit soort bulkvormende voedingsmiddelen maken de ontlasting zachter, waardoor de stoelgang makkelijker gaat;
  • voldoende bewegen

Synoniemen

Andere namen zijn laxeermiddel, laxerende middelen, laxerende medicijnen, laxantia, en laxans.

Engelse vertaling

laxatives

Scroll naar boven