Bijgewerkt op 24 juni 2021
Wat zijn GnRH-agonisten?
GnRH-agonisten zijn geneesmiddelen die dezelfde werking hebben als het natuurlijke hormoon GnRH. GnRH staat voor Gonadotropin Releasing Hormone. Een andere naam voor GnRH is LHRH. Dat staat voor Luteïnizing Hormone Releasing Hormone. GnRH-agonisten worden daarom ook wel LHRH-agonisten of LHRH-analoga genoemd. Weer een andere naam voor deze middelen is gonadoreline-agonisten.
Hoe werken GnRH-agonisten?
Werking van GnRH
GnRH wordt aangemaakt door de hypothalamus. Dat is een onderdeel van de hersenen. GnRH bindt vervolgens aan receptoren die op cellen in de hypofyse zitten. Zo prikkelt GnRH de hypofyse om gonadotrofines af te geven. De gonadotrofines die onder invloed van GnRH door de hypofyse worden aangemaakt zijn Follikel Stimulerend Hormoon (FSH) en Luteïniserend Hormoon (LH).
Werking van GnRH-agonisten
Een GnRH-agonist werkt, net als GnRH zelf, door de receptoren op de cellen van de hypofyse te prikkelen. Zo stimuleert het in eerste instantie de afgifte van FSH en LH. Het verschil met natuurlijk GnRH is echter dat GnRH-agonisten langere tijd aan de receptoren op de hypofysecellen gebonden blijven. Hierdoor ontstaat zogenaamde ‘downregulatie’ van de receptoren. Ze raken overprikkeld. Hierdoor stopt de hypofysecel juist met de aanmaak van FSH en LH.
Welke GnRH-agonisten zijn er?
De volgende GnRH-agonisten zijn in Nederland beschikbaar (december 2020):
- busereline (merknaam: Suprefact)
- gonadoreline (merknaam: Lutrelef)
- gosereline (merknaam: Zoladex)
- leuproreline (merknamen: Eligard, Lucrin)
- nafareline (merknaam: Synarel)
- triptoreline (merknamen: Decapeptyl, Gonapeptyl, Pamorelin, Salvacyl, Triptofem)
Hoe worden ze toegediend?
Om een GnRH-agonist in de hersenen te krijgen moet het eerst in het bloed terechtkomen. Dat kan via een injectie, implantaat of via een neusspray. Sommige middelen worden toegediend als injectie, bijvoorbeeld busereline, leuproreline en triptoreline. Gosereline wordt als implantatiestift onder de huid (subcutaan) ingebracht. Busereline kan, net als nafareline, ook als neusspray worden toegediend.
| GENEESMIDDEL | INJECTIE | NEUSSPRAY | IMPLANTAAT |
| busereline (Suprefact) | X | X | |
| gonadoreline (Lutrelef) | X | ||
| gosereline (Zoladex) | X | ||
| leuproreline (Eligard, Lucrin) | X | X | |
| nafareline (Synarel) | X | ||
| triptoreline (Decapeptyl, Gonapeptyl, Pamorelin, Salvacyl, Triptofem) | X |
Bij welke aandoeningen?
GnRH-agonisten worden gebruikt bij de volgende aandoeningen of omstandigheden:
- behandeling van endometriose
- behandeling van prostaatkanker
- voorafgaand aan IVF-behandeling: dit gebeurt om de natuurlijke menstruele cyclus van de vrouw stil te leggen
- voortijdige puberteit (pubertas praecox)
- als diagnostische test om onderscheid te maken tussen een afwijking in de bijnieren of in de eierstokken (ovaria) bij een vrouw met een verhoogd testosteron gehalte in het bloed
Welke bijwerkingen geven ze?
Net als andere geneesmiddelen kunnen ook GnRH-agonisten bijwerkingen geven. De meest voorkomende bijwerkingen zijn opvliegers en botontkalking.
Synoniemen
Andere namen voor GnRH-agonist zijn gonadoreline agonisten, gonadoreline agonist, gnrh agonisten, gnrh analoog, gnrh analogen, gnrh analogon, LHRH-agonist en LHRH analogon.
Engelse vertaling
gonadotropin-releasing hormone agonist, GnRH agonist