Bijgewerkt op 23 mei 2023 door Simpto.nl
Wat is methotrexaat?
Methotrexaat is een geneesmiddel dat wordt gebruikt bij de behandeling van auto-immuunziekten en sommige vormen van kanker. Het is een receptplichtig middel en kan dus alleen door een arts worden voorgeschreven en door een apotheker worden verstrekt.
Het octrooi op methotrexaat is verlopen. Het middel wordt daarom door verschillende fabrikanten onder verschillende namen op de markt gebracht.
Bij welke aandoeningen wordt methotrexaat gebruikt?
- acute lymfatische leukemie
- anaplastisch astrocytoom
- auto-immuun hepatitis
- birdshot chorioretinopathie
- blaaskanker (urotheelcelcarcinoom)
- borstkanker
- colitis ulcerosa
- dermatomyositis
- granulomateuze mastitis
- hersentumoren (bepaalde typen, nl. ependymoom, glioblastoom en medulloblastoom)
- jeugdreuma
- juveniele dermatomyositis
- kanker van restantjes moederkoek
- klassieke pityriasis rubra pilaris bij kinderen
- lymfeklierkanker in de hersenen
- lymfomatoïde papulose
- microscopische polyangiitis
- molazwangerschap
- multiple sclerose
- myastenie
- non-Hodgkin lymfoom
- ontsteking in het oog (uveïtis)
- ontsteking van de slagader aan de slaap (arteritis temporalis)
- osteosarcoom
- polyarteritis nodosa van de huid
- polymyositis
- psoriasis
- recidiverende polychondritis
- reuma (reumatoide artritis)
- sarcoïdose
- sclerodermie
- SLE (lupus)
- spierreuma (polymyalgia reumatica)
- subretinale fibrose en uveitis syndroom
- syndroom van Churg-Strauss
- syndroom van Tolosa-Hunt
- ziekte van Bechterew
- ziekte van Crohn
- ziekte van Dercum
- ziekte van Sneddon-Wilkinson
- ziekte van Takayasu
- ziekte van Wegener
Bijwerkingen methotrexaat
De volgende bijwerkingen kunnen optreden. Het percentage achter de bijwerking geeft een schatting van hoe vaak de betreffende bijwerking voorkomt.
- verlaagd aantal zaadcellen – 61%
- haaruitval van hoofdhaar – 28%
- verlaagd aantal witte bloedcellen in het bloed (leukopenie, leukocytopenie) – 23%
- verlaagd hemoglobine (Hb) gehalte in het bloed – 16%
- verminderde weerstand – 16%
- moeheid – 16%
- beschadiging van de blaas – 13%
- misselijk – 12%
- verlaagd aantal granulocyten (agranulocytose, granulocytopenie) – 12%
- diarree – 11%
- pijn in de mond – 10%
- ontsteking van het mondslijmvlies – 8%
- slecht werkende nieren (nierfalen) – 7%
- braken – 6%
- bleek gezicht – 6%
- roze of rode urine – 6%
- infectie van de luchtwegen (luchtweginfectie) – 6%
- kortademigheid – 4%
- bloedarmoede – 4%
- duizeligheid – 4%
- koorts – 3%
- aanhoudend hoesten – 2%
- hoesten – 2%
- verbindweefseling van de longen (pulmonale fibrose) – 1%
- acute pneumonitis – 1%
- veranderde smaak – 1%
- keelpijn of geïrriteerde keel – 1%
- koude rillingen – 0,1%
Dosering methotrexaat
De dosering verschilt per aandoening en ook per toedieninsroute. Methotrexaat wordt namelijk geleverd als tabletten, maar ook als vloeistof voor injectie in de spieren (intramusculair), onder de huid (subcutaan) of direct in de bloedvaten (intraveneus of intra-arterieel), in het hersenvocht (intrathecaal) of in het oog (intravitreaal).
Methotrexaat kan worden gebruikt als tablet of injectie onder de huid. Soms wordt daarnaast foliumzuur voorgeschreven om bijwerkingen van methotrexaat tegen te gaan.