Bijgewerkt op 26 augustus 2023
Wat is clozapine?
Clozapine is een geneesmiddel tegen psychoses. Geneesmiddelen tegen psychoses worden antipsychotica genoemd. Antipsychotica worden vaak voorgeschreven aan mensen met schizofrenie.
Clozapine wordt in Nederland op de markt gebracht onder de merknaam Leponex. Daarnaast zijn ook merkloze (generieke) versies van het middel beschikbaar.
Hoe werkt het?
Clozapine remt de werking van dopamine in de hersenen. Dopamine bevordert de overdracht van zenuwprikkels in bepaalde delen van de hersenen. Als deze prikkeling te sterk wordt kunnen klachten ontstaan die bij psychoses voorkomen, zoals bijvoorbeeld hallucinaties. Door de prikkeloverdracht te remmen worden dit soort klachten tegengegaan.
Bij welke aandoeningen?
Clozapine wordt voorgeschreven aan mensen die last hebben van psychoses, zoals die bijvoorbeeld voorkomen bij schizofrenie. Clozapine wordt meestal niet als eerste keus middel voorgeschreven. Dat heeft ermee te maken dat het bij een paar procent van de gebruikers een ernstige bijwerking kan veroorzaken. Het middel wordt daarom vaak pas gegeven als andere antipsychotica niet of onvoldoende werken. Soms wordt het middel ook voorgeschreven aan mensen met een bipolaire stoornis, een depressie of een schizoaffectieve stoornis.
Toedieningsvorm en dosering
Clozapine is beschikbaar als tabletten. Er zijn tabletten met 25 mg, 100 mg, en 200 mg clozapine. De gebruikelijke startdosis is 1-2 maal per dag 12,5 mg op de eerste dag, vervolgens 1-2 maal per dag 25 mg op de tweede dag en vervolgens in 2-3 weken geleidelijk verhogen tot een maximalde dosering van 300 mg per dag. De dosering wordt bepaald door de behandelend arts. De arts kan afwijken van de standaarddosering, bijvoorbeeld als bijwerkingen optreden, of op grond van de leeftijd en eventuele aanwezigheid van ziekten van de nieren.
Welke bijwerkingen zijn er?
Net als andere geneesmiddelen kan ook clozapine bijwerkingen geven. De volgende bijwerkingen kunnen voorkomen:
- kwijlen
- slaperigheid
- verstopping (obstipatie)
- hoge bloeddruk (hypertensie)
- duizeligheid
- snelle hartslag
- aankomen in gewicht
- moeheid
- bedplassen
- verandering op het ECG (hartfilmpje)
- stoornis in temperatuurregulatie
- suikerziekte (diabetes mellitus)
- verhoogd aantal eosinofiele granulocyten in het bloed (eosinofilie / hypereosinofilie)
- verhoogd aantal witte bloedcellen in het bloed (leukocytose)
- verhoogd ALAT (SGPT) gehalte in het bloed
- verhoogd ASAT (SGOT) gehalte in het bloed
- verlaagd aantal granulocyten in het bloed (agranulocytose, granulocytopenie)
- verlaagd aantal neutrofiele granulocyten in het bloed (neutrocytopenie, neutropenie)
- verlaagd aantal witte bloedcellen in het bloed (leukopenie, leukocytopenie)
- aangespannen spieren (spierspasmen, spasticiteit, spierrigiditeit)
- buikpijn
- droge mond
- droge tong
- duizelig bij opstaan of overeind komen
- extrapiramidale symptomen
- grote pupillen
- hoofdpijn
- koorts
- onrustig
- onscherp zien met beide ogen
- plas niet op kunnen houden
- stuiptrekkingen
- trillende hand
- verlies van bewustzijn
- epilepsie
- verhoogd prolactine gehalte (hyperprolactinemie)
- aanhoudende erectie
- gevoel niet alles uitgeplast te hebben
- verhoogde lichaamstemperatuur
- lage lichaamstemperatuur
- schade aan de hartspier (cardiotoxiciteit)
- tekort aan selenium
De meest gevreesde bijwerking van clozapine is agranulocytose. Agranulocytose is een aandoening waarbij het beenmerg geen granulocyten meer aanmaakt. Granulocyten zijn een bepaald type witte bloedcellen. Ze spelen een belangrijke rol bij de weerstand tegen infecties. Mensen met agranulocytose krijgen snel infecties, soms zelfs ernstige infecties. Daarom moet bij mensen die dit middel gebruiken het bloed regelmatig gecontroleerd worden.
Verder lezen
Voor meer informatie verwijzen wij naar de bijsluiter van clozapine.
Niet gevonden wat je zocht?
Heb je hier niet gevonden wat je zocht dan kun je hieronder een reactie plaatsen. Andere lezers kunnen daar dan op reageren. Zo kunnen bijvoorbeeld gebruikers van clozapine (Leponex) vragen stellen, ervaringen delen of bijwerkingen melden. Ook als je zelf geen gebruiker bent maar meer over dit middel wilt weten kun je een reactie plaatsen. Zo kan een uitgebreide online discussie ontstaan. Kijk bijvoorbeeld eens op de webpagina over simvastatine. Om spam tegen te gaan worden reacties niet automatisch geplaatst. Het kan een aantal uren duren voordat de reactie op de website verschijnt.