Darbepoëtine

Bijgewerkt op 29 december 2022

Wat is darbepoëtine-alfa?

Darbepoëtine-alfa – of kortweg darbepoëtine – is een geneesmiddel tegen bepaalde vormen van bloedarmoede. Het middel werd in 2001 goedgekeurd door de gezondheidsautoriteiten. Darbepoëtine wordt in Nederland op de markt gebracht door Amgen onder de merknaam Aranesp.

Aranesp wordt toegediend met een injectiespuit. Inspuiten gebeurt onder de huid (subcutaan) of direct in de bloedbaan (intraveneus).

Aranesp injectiespuit met darbepoëtine alfa variant van epoëtine voor behandeling bloedarmoede bij nierfalen
Aranesp injectiespuit

Darbepoëtine-alfa werd oorspronkelijk Novel Erythropoieting Stimulating Protein (NESP) genoemd.

Biotechnologisch product

Darbepoëtine is een synthetische vorm van het hormoon erytropoëtine. Erytropoëtine is een eiwit dat uit 165 aminozuren bestaat. Het eiwit wordt omgeven door suikerketens.

Erytropoëtine kan in fabrieken worden nagemaakt met behulp van biotechnologie. Dat betekent dat een stukje menselijk DNA wordt ingebracht in dierlijke cellen. Deze gaan vervolgens menselijk erytropoëtine maken. Dit wordt ook recombinant humaan erytropoëtine (rhEPO) of epoëtine genoemd. Darbepoëtine wordt gemaakt met behulp van gekweekte cellen uit de eierstokken van de Chinese hamster.

Bij darbepoëtine zijn echter vijf van de 165 aminozuren aangepast. Door deze aanpassing kan het darbepoëtine-eiwit meer suikerketens binden. Deze suikerketens beschermen het eiwit tegen afbraak. Darbepoëtine blijft daardoor langer in het bloed aanwezig dan epoëtine-alfa. Het voordeel daarvan is dat het maar éénmaal per 1-2 weken hoeft te worden ingespoten.

Op de afbeelding hieronder links een schematische voorstelling van het epoëtine (rHuEPO) molecuul op de EPO-receptor. Rechts het darbepoëtine-alfa molecuul met de extra suikerketens.

darbepoëtine alfa molecuul vergeleken met erytropoëtine

Hoe werkt het?

Darbepoëtine werkt op dezelfde manier als erytropoëtine. In het beenmerg bindt het middel aan voorlopercellen van rode bloedcellen. Dit gaat via zogenaamde erytropoëtine-receptoren. Deze zitten op de celmembraan van de stamcellen. Door aan deze stamcellen te binden zorgt darbepoëtine ervoor dat deze voorlopercellen (1) langer overleven, en (2) zich sneller zullen ontwikkelen tot rode bloedcellen.

Het middel heeft meer suikerketens dan erytropoëtine. Hierdoor wordt het minder snel afgebroken in het lichaam. Het voordeel hiervan is dat het minder vaak hoeft te worden ingespoten.

Bij welke aandoeningen?

Bloedarmoede bij nierziekten

Darbepoëtine wordt gebruikt voor de behandeling van mensen met bloedarmoede door nierfalen. De nieren maken het hormoon erytropoëtine aan. Erytropoëtine zorgt voor de aanmaak van rode bloedcellen in het beenmerg. Mensen met slecht werkende nieren maken te weinig erytropoëtine aan. Daardoor hebben ze minder rode bloedcellen in het bloed. Darbepoëtine verhoogt bij hen het aantal rode bloedcellen in het bloed.

Bloedarmoede door chemotherapie

Veel antikankermiddelen hebben de eigenschap dat ze snel groeiende cellen aanvallen. Dat betekent helaas dat ze ook bloedcellen – die zich ook snel vermenigvuldigen – aanvallen. Dat leidt tot een vermindering van het aantal rode en witte bloedcellen in het bloed. Vaak leidt dit tot bloedarmoede bij mensen die met chemotherapie worden behandeld. Ook bij hen verhoogt darbepoëtine het aantal rode bloedcellen.

Toedieningsvorm

Darbepoëtine is beschikbaar in een wegwerpspuit met verschillende sterktes. De wegwerpspuit wordt gebruikt voor toediening onder de huid. Dit wordt subcutane toediening genoemd.

Aranesp (darbepoëtine) - subcutane injectie
Aranesp (darbepoëtine) – subcutane injectie (Bron: Pharmac)

Welke bijwerkingen zijn er?

Darbepoëtine kan tot de volgende bijwerking leiden:

Welke complicaties kunnen optreden?

Darbepoëtine kan bloedstolsels in bloedvaten veroorzaken (trombose, embolie). Dit kan leiden tot hartaanval of beroerte (CVA). Daarom wordt aanbevolen om het middel zo te doseren dat het hemoglobine gehalte net hoog genoeg is om geen bloedtransfusie nodig te hebben.

Een zeldzame complicatie is anti-erytropoëtine-antilichaamgemedieerde ‘pure red cell aplasia’ (PRCA).

Gebruik tijdens zwangerschap

Er is weinig bekend over het gebruik van darbepoëtine tijdens de zwangerschap. Daarom wordt gebruik tijdens de zwangerschap ontraden.

Gebruik tijdens het geven van borstvoeding

Ook hier is weinig over bekend. Daarom wordt ook bij het geven van borstvoeding geadviseerd darbepoëtine niet te gebruiken.

Wanneer niet gebruiken?

Darbepoëtine mag niet worden gebruikt door mensen met hoge bloeddruk die niet goed wordt behandeld. Ook mag het middel niet worden gebruikt door mensen die overgevoelig zijn voor het product. Het mag ook niet gebruikt worden door mensen die tijdens een eerdere behandeling met een epoëtine bevattend middel antilichamen daartegen hebben ontwikkeld.

Wat kost Aranesp?

Tien wegwerpspuiten met 0,5 ml darbepoëtine in een concentratie van 100 microgram/ml kosten ongeveer 1.000 euro.

Misbruik van Aranesp (darbepoëtine-alfa)

Er zijn gevallen bekend waarbij Aranesp werd gebruikt als verboden prestatiebevorderend middel. Het is een vorm van bloeddoping.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven