Biologicals

Bijgewerkt op 16 februari 2022

Wat zijn biologicals?

Met de term ‘biologicals’ worden geneesmiddelen bedoeld die worden gemaakt met behulp van biologische technieken. Dat betekent dat ze bijvoorbeeld worden gemaakt door bacteriën. Dit in tegenstelling tot geneesmiddelen die op chemische wijze worden gemaakt.

Biologicals zijn meestal eiwitmoleculen. Omdat eiwitten in de maag en dunne darm worden afgebroken als ze als tablet doorgeslikt worden, kunnen deze middelen alleen als injectie of infuus worden gegeven.

Bij welke aandoeningen?

Veel biologicals grijpen in op het afweersysteem. Ze worden gebruikt bij zogenaamde auto-immuunziekten. Dat zijn ziekten waarbij het lichaam antistoffen aanmaakt tegen onderdelen van het eigen lichaam. Een biological remt het afweersysteem en onderdrukt zo de aanmaak van deze antistoffen. Bij de volgende aandoeningen worden biologicals toegepast:

• Reuma (reumatoïde artritis)
• Psoriasis
• Ziekte van Bechterew
• Ziekte van Crohn
• Bepaalde vormen van kanker
• Veroudering van het netvlies (maculadegeneratie)
• Systemische lupus erythematodes (SLE, lupus)

Bijwerkingen biologicals

Omdat een biological het afweersysteem onderdrukt kunnen infecties ontstaan. Voorbeelden zijn luchtweginfecties, urineweginfecties en infecties van gewrichten. Soms gaat het om ernstige infecties. Daarom zullen deze geneesmiddelen niet altijd aan iedereen met een auto-immuunziekte worden voorgeschreven.

Welke middelen zijn er?

Biologicals kunnen worden onderverdeeld op grond van de functie die ze hebben in het lichaam. Zo wordt onderscheid gemaakt tussen monoklonale antilichamen, cytokinen en fusie-eiwitten (bijv. abatacept en etanercept).

Een andere indeling is op grond van het natuurlijke eiwit waar ze op gebaseerd zijn:

• tumornecrosefactor (TNF)-alfa-blokkers, zoals bijvoorbeeld infliximab, adalimumab en etanercept
• interleukine (IL)-6-blokkers, zoals bijvoorbeeld tocilizumab
• B-cel-remmers, zoals bijvoorbeeld rituximab
• overige, bijv. belimumab (Benlysta)

Kosten

Biologicals zijn dure geneesmiddelen. Een jaar behandeling met een biological kost meestal 10.000-100.000 euro. De hoge kosten hebben geleid tot veel discussie over de vergoeding van deze middelen door ziektekostenverzekeraars.