Bijgewerkt op 5 maart 2020
Wat is aspartaam?
Aspartaam is een zoetstof die veel wordt gebruikt in verschillende voedingsmiddelen en 200 keer zo zoet is als gewone suiker. Doordat deze zoetstof weinig calorieën levert wordt het veel gebruikt in lightproducten. Aspartaam is een E-nummer en wordt op verpakkingen vaak aangeduid als E951. De zoetstof wordt kunstmatig geproduceerd door verschillende bacteriën te manipuleren.
Aspartaam wordt in het lichaam afgebroken tot methanol, asparaginezuur en fenylalanine. Asparaginezuur en fenylalanine zijn beide een onderdeel van eiwitten die in ons lichaam voorkomen. Methanol daarentegen kan schadelijk zijn voor ons lichaam wanneer wij dit in hoge hoeveelheden binnenkrijgen. Omdat aspartaam een officieel E-nummer is, is de zoetstof veilig wanneer je je houdt aan de aanvaardbare dagelijkse inname (ADI). Toch wordt aspartaam vaak aangewezen als oorzaak van verschillende ziektes. Zo zou aspartaam obesitas, kanker, diabetes en migraine kunnen veroorzaken.
Waar zit het in?
Aspartaam wordt veel gebruikt in lightproducten en dan voornamelijk producten die ongezond zijn zoals frisdrank en snacks. De zoetstof wordt toegevoegd om de hoeveelheid calorieën in een product te verlagen en om suiker te vervangen. Dit zijn enkele producten waar aspartaam voornamelijk in voorkomt:
- Frisdrank (light)
- Snoep (suikervrij), bijvoorbeeld kauwgom
- IJs (suikervrij)
- Zoetjes
- Jam (light, zonder toegevoegde suikers)
- Yoghurtdrankjes
Zoals al duidelijk wordt uit de lijst wordt aspartaam vaak toegevoegd aan producten die al ongezond zijn. Als je echt gezond wil eten is het altijd het best om deze producten te vermijden.
Wat is de ADI?
Voor de aanbevolen hoeveelheid van E-nummers wordt gesproken van de ADI. ADI staat voor de aanvaardbare dagelijkse inname. Wanneer je onder deze grens blijft zou de inname van aspartaam niet schadelijk moeten zijn voor je gezondheid.
De ADI voor aspartaam in Europa is volgens het voedingscentrum en de EFSA gesteld op 40 milligram per kilogram lichaamsgewicht. Wanneer je circa 65 kilo weegt komt dit neer op zo’n 4.3 liter light frisdrank per dag. Natuurlijk is 4.3 liter frisdrank nooit gezond en de vraag is dus maar of deze grens wel zo veilig is.
Verschillende onderzoeken hebben uitgewezen dat de grens ligt bij 20 milligram per kilogram per dag. Wanneer je boven deze grens komt zou de kans op tumoren en kanker worden vergroot. De officiële ADI in Europa is dus gesteld op 40 mg/kg, maar de meest recente onderzoeken raden aan om niet meer dan 20 mg/kg per dag binnen te krijgen. Bovendien wordt gezegd dat aspartaam voor kinderen nog meer schade aan kan richten. Om deze reden wordt gesteld dat kinderen beter niet meer dan 5 milligram per kilogram binnen zouden moeten krijgen.
Gezondheidseffecten van aspartaam
Zoals al eerder genoemd werd, wordt aspartaam in het lichaam afgebroken tot fenylalanine, asparaginezuur en methanol. Fenylalanine en asparaginezuur worden in het lichaam verwerkt net zoals andere eiwitten en leveren dus geen problemen op. Methanol daarentegen, kan ik grote hoeveelheden wel schade leveren aan het lichaam. Een hoge inname van methanol kan ervoor zorgen dat je blind wordt. Deze schadelijke hoeveelheden krijg je gelukkig niet binnen bij de consumptie van veel light frisdrank. De inname van frisdrank moet 200 keer zo hoog zijn dan de ADI om schade te kunnen veroorzaken.
Volgens het voedingscentrum en de Europese voedselveiligheid kan aspartaam geen enkele schade toedienen aan ons lichaam wanneer we onder de ADI blijven. Zo zou je je hele leven elke dag 40 mg/kg aspartaam binnen kunnen krijgen zonder dat dit enige gevolgen heeft. De vraag is echter of dit wel helemaal waar is. Zo wordt er al jarenlang onderzoek gedaan naar de gezondheidseffecten van aspartaam en de resultaten lopen erg uiteen. Zo is in 2013 opnieuw onderzoek gedaan naar de ADI van aspartaam en daaruit bleek dat de hoeveelheid van 40 mg/kg per dag geen invloed heeft op de gezondheid. Maar andere onderzoeken wezen juist uit dat hoge inname van aspartaam wel degelijk kan leiden tot gezondheidseffecten. Zo zou aspartaam verschillende klachten veroorzaken zoals hoofdpijn, depressie, vermoeidheid, diabetes, tumoren, hartkloppingen en beschadiging van het oog.
Doordat de resultaten van de onderzoeken erg uiteenlopen is het lastig om te bepalen wie nou de waarheid spreekt. Het beste is natuurlijk om alle ongezonde producten zoals frisdrank te vermijden. Zo krijg je niet te veel aspartaam binnen en loop je geen risico op eventuele negatieve gezondheidseffecten.
Toepassing van aspartaam
Al eerder is genoemd in welke producten aspartaam voornamelijk voorkomt. Zo wordt het voornamelijk gebruikt in frisdrank. Dit terwijl aspartaam helemaal niet zo goed oplost in vloeistoffen. Maar doordat aspartaam 200 keer zoeter is dan suiker hoeft maar een zeer kleine hoeveelheid toegevoegd te worden om dezelfde zoetheid te creëren. Aspartaam veroorzaakt in deze kleine hoeveelheid geen problemen met oplossen.
Aspartaam is een erg stabiele stof in zure omgevingen. Doordat frisdranken vaak erg zuur zijn veroorzaakt de stof hier geen problemen. Wanneer je aspartaam echter gaat toevoegen aan een basische oplossing, dan zal aspartaam worden omgezet in een andere stof, namelijk dicetopiperazine. Hiervan mag het lichaam niet te veel binnenkrijgen omdat de ADI hiervoor is gesteld op 7.5 mg/kg per dag. Bovendien verliest aspartaam in deze situatie zijn zoetkracht. Om deze reden wordt aspartaam voornamelijk gebruikt in frisdranken, yoghurtdranken en jam. In deze producten blijft het aspartaam stabiel en zorgt voor een optimale zoetkracht.
Hoe vind je aspartaam terug op een verpakking?
Aspartaam wordt op voedingsmiddelen niet altijd aangeduid met de naam zelf. Zo zijn er verschillende aanduidingen die allemaal aangeven dat er aspartaam in het product aanwezig is. Zo wordt vaak het E-nummer van aspartaam gebruikt: E951. Maar daarnaast gaat aspartaam schuil onder nog veel meer naamgevingen. Enkele voorbeelden hiervan zijn: sucralose, sacharine, aminosweet, nutrasweet, fenylalanine en candarel. De vraag hierbij is natuurlijk: als aspartaam geen enkel negatief effect zou hebben op de gezondheid, waarom zou je de zoetstof dan niet gewoon vermelden onder de eigen naam?
Aspartaam en PKU
PKU is een stofwisselingsziekte en is de afkorting voor phenylketonurie. In de Nederlandse taal spellen we dat vaak als ‘fenylketonurie‘. Deze stofwisselingsziekte is erfelijk. Mensen die leiden aan deze ziekte kunnen de stof fenylalanine niet afbreken. In het lichaam van deze patiënten ontbreekt een enzym dat de stof normaal gesproken verder afbreekt. Wanneer iemand die leidt aan PKU wel fenylalanine binnenkrijgt kan dit dus niet verteerd worden. De fenylalanine wordt niet afgebroken en gaat zich ophopen in het lichaam. Deze ophoping zorgt kan na verloop van tijd schade aan de hersenen toedienen. Omdat aspartaam wordt afgebroken tot fenylalanine moet op de verpakking worden vermeld dat het fenylalanine bevat.
Advies voor inname van aspartaam
Het voedingscentrum en de EFSA beschouwen aspartaam als een veilige stof. Zo kan je aspartaam veilig eten wanneer je onder de ADI blijft van 40 milligram per kilogram lichaamsgewicht per dag. Wanneer je de meest recente wetenschap wil geloven, is het aan te raden om deze inname in ieder geval te verlagen tot 20 milligram per kilogram lichaamsgewicht per dag. Bovendien wordt aan kinderen aangeraden om nog minder aspartaam binnen te krijgen, namelijk niet meer dan 5 milligram per kilogram lichaamsgewicht per dag.
Het is aan jezelf om erachter te komen welke instanties en onderzoeken je gelooft en welke aanbevolen hoeveelheden hierbij horen. Wanneer er twijfel bestaat over eventuele negatieve gevolgen is het natuurlijk handig om voorzichtig te zijn met hoge innames van aspartaam. Bovendien zijn de producten waaraan aspartaam wordt toegevoegd van zichzelf al ongezond. Het kan dus geen kwaad om deze producten compleet te vermijden. Zo vermijd je de ongezonde producten en het eventuele ongezonde aspartaam. Daarnaast moeten mensen die leiden aan PKU natuurlijk de inname van aspartaam vermijden om ophoping van fenylalanine in het lichaam te voorkomen.
Engelse vertaling
Gepubliceerd door: Simpto.nl
Publicatiedatum: 17 februari 2017
Auteur: Lisa Bruijstens
Laatst bijgewerkt op: 7 maart 2018