Bijgewerkt op 23 juni 2021
Wat is de glomerulaire basaalmembraan?
De glomerulaire basaalmembraan – vaak afgekort tot ‘GBM’ – is een vliesje in de nierfilters (glomeruli) van de nieren. Het speelt een belangrijke rol bij de vorming van urine door het filteren van bloed.
Waar ligt het?
De GBM ligt in de nierfilter (glomerulus) van de nier. Het is onderdeel van een barriëre die tussen bloed en urine bestaat. Dit wordt wel de ‘glomerulaire barriëre’ genoemd. Deze glomerulaire barriëre bestaat uit het endotheel van de bloedvaten, de GBM zelf, en een vliesje tussen de podocyten.
De afbeelding hieronder geeft een idee van de ligging van de glomerulaire basaalmembraan. De structuur aan de bovenkant van de figuur is de glomerulus (nierfilter). In de uitvergroting aan de onderkant van de figuur staat de GBM aangegeven als ‘basement membrane’.
Voorheen werd ervanuit gegaan dat de GBM bestond uit drie lagen:
- lamina rara interna
- lamina densa
- lamina rara externa
Het lijkt er echter op dat dit een kunstmatige onderverdeling is die ontstaat door het voorbereiden van het nierweefsel voor onderzoek onder de (elektronen)microscoop. Deze indeling in lagen is dus waarschijnlijk niet van belang voor de werking van de GBM.
Wat is de functie?
De glomerulaire basaalmembraan speelt een rol bij het filteren van bloed. In de nieren worden afvalstoffen vanuit het bloed opgenomen in de urine. Hierbij passeren ze de GBM.
Op de afbeelding hieronder is de glomerulaire basaalmembraan (GBM) zichtbaar onder een elektronenmicroscoop. De structuren met de sterretjes zijn zogenaamde ‘podocyten’. Onder de GBM zit het bloed dat door haarvaten (capillairen) door de nierfilter stroomt. Boven de GBM – rondom de podocyten – zit de urine. Afvalstoffen gaan in de richting van de naar boven wijzende pijltjes vanuit het bloed naar de urine.
Bij welke aandoeningen is de GBM aangetast?
Bij een aantal ziekten is de glomerulaire basaalmembraan dunner dan normaal, dikker dan normaal, of abnormaal van samenstelling. Bij het zogenaamde ‘nefrotisch syndroom‘ is de GBM beter doorlaatbaar voor eiwitten dan normaal. Dat leidt tot een toename van de hoeveelheid eiwitten in de urine (proteïnurie). Ook kunnen antistoffen tegen de glomerulaire basaalmembraan ontstaan.
Het gaat onder andere om de volgende ziektebeelden:
- anti-glomerular basement membrane disease (anti-GBM disease) – antistoffen tegen de GBM
- dunne glomerulaire basaalmembraan nefropathie – verdunning van de GBM
- loin pain hematuria-syndroom – verdunning van de GBM
- mesangiale proliferatieve glomerulonefritis – verdikking van de GBM
- nierziekte door suikerziekte (diabetische nefropathie) – verdikking van de GBM
- syndroom van Alport – afwijkingen in het collageen van de GBM
- syndroom van Goodpasture – antistoffen tegen de GBM
Engelse vertaling
glomerular basement membrane, GBM
Synoniemen voor glomerulaire basaalmembraan zijn GBM, glomerulaire basale membraan en glomerulairebasaalmembraan.
Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 2 november 2016
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 16 januari 2020