Zenker divertikel

Bijgewerkt op 20 september 2021

Wat is een Zenker divertikel?

Een Zenker divertikel is een uitstulping aan de achterkant van het bovenste deel van de slokdarm. In deze uitstulping kunnen zich voedselresten ophopen. Dit kan tot klachten leiden.

De aandoening is genoemd naar de Duitse patholoog-anatoom Dr. Friedrich Albert von Zenker, die de aandoening in 1877 voor het eerst beschreef.

Wat is de oorzaak?

Aangenomen wordt dat het divertikel van Zenker ontstaat door een combinatie van (1) verslapping van de wand van de slokdarm, en (2) verhoogde druk in de slokdarm.

Hoe vaak komt ’t voor? Bij wie?

Zenker divertikels komen niet vaak voor. Jaarlijks wordt deze aandoening in Nederland bij ongeveer 350-400 mensen vastgesteld. De aandoening komt vooral voor bij mensen boven de 55 jaar, en ongeveer drie keer vaker bij mannen dan bij vrouwen.

Welke symptomen geeft een Zenker divertikel?

Een divertikel van Zenker geeft niet altijd klachten. Als die er wel zijn kunnen de volgende klachten optreden:

• veel boeren laten
• moeite met slikken
• pijn bij slikken
• gevoel dat het eten niet goed zakt
• gevoel dat er iets in de keel zit
• langzaam eten
• afvallen
• uit de mond stinken
• opgeven van onverteerde maaginhoud (regurgitatie)
• hoesten
• borrelend geluid in de borstkas bij drinken
• aanhoudend hoesten
• keel schrapen
• zich verslikken
• keelpijn of geïrriteerde keel
• rommelend geluid in de borstkas als men eet
• zwelling aan de zijkant van de hals
• bult in de hals
• hese stem
• omhoog komen van slijm

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Het divertikel van Zenker is meestal goed zichtbaar op een röntgenfoto waarbij contrastvloeistof wordt geslikt. Dit onderzoek wordt ook wel ‘slikfoto’ genoemd. Bij zo’n slikfoto drinkt de patiënt een hoeveelheid bariumpap als contrastmiddel. Vervolgens worden röntgenfoto’s gemaakt om te kijken hoe de bariumpap door de slokdarm naar de maag zakt. Op de röntgenfoto hieronder is duidelijk de (witte) uitstulping te zien op de plaats waar het contrastmiddel zich ophoopt.

Ook op een CT-scan met contrastmiddel is het divertikel meestal zichtbaar. Ten slotte kan de Zenker divertikel worden aangetoond tijdens kijkonderzoek van de slokdarm (oesofagoscopie).

Behandeling Zenker divertikel

Zenker divertikels die klein zijn en geen klachten geven worden meestal niet behandeld. Wel zal met enige regelmaat worden gecontroleerd of het divertikel in omvang toeneemt.

In het verleden werden Zenker divertikels geopereerd via de hals. Tegenwoordig kan de divertikel via kijkbuis in de slokdarm worden geopereerd. Er zijn verschillende opties. De plooi tussen de slokdarm en het divertikel kan worden gekliefd. Ook kan het divertikel worden dichtgemaakt. En ten slotte kan het divertikel in z’n geheel worden verwijderd.

De behandeling van een Zenker divertikel kan worden gedaan door een chirurg, een KNO-arts of een gastro-enteroloog (maag-darm-lever arts). Dit verschilt per ziekenhuis.

Beloop

Naarmate een divertikel van Zenker groter wordt neemt de kans op complicaties toe. Complicaties zijn nadelige effecten van een ziekte of behandeling.

Door ophoping van voedselresten kan het divertikel zo groot worden dat het gaat drukken op de slokdarm zelf. Zo ontstaat als het ware een vernauwing van de slokdarm van buitenaf.

Sommige mensen met een Zenker divertikel verslikken zich snel. Hierdoor is het risico op het krijgen van een zogenaamde ‘verslikpneumonie’ verhoogd. Een verslikpneumonie is een longontsteking die wordt veroorzaakt doordat voedselresten door verslikken in de luchtwegen terechtkomen.

Ook kan het divertikel barsten. Er ontstaat dan een scheur in de wand van de slokdarm. Dit wordt ‘oesofagusruptuur’ genoemd. Dit is een ernstige complicatie die gelukkig zelden voorkomt.

Engelse term

Zenker’s diverticulum, pharyngoesophageal diverticulum, pharyngeal pouch

ICD10-code

K22.5

Synoniemen

Andere namen voor Zenker divertikel zijn divertikel van Zenker, faryngo-oesofageaal divertikel, Zenker’s divertikel, en Zenkers divertikel.

---

Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 1 juni 2016
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 20 juli 2017