Bijgewerkt op 23 april 2021
Wat is een vruchtwaterembolie?
Bij een vruchtwaterembolie komt veel vruchtwater tijdens de bevalling in de bloedbaan van de moeder. Het is een zeer zeldzame maar ook zeer ernstige aandoening die voor de moeder dodelijk kan verlopen.
Hoe vaak komt ’t voor?
Vruchtwaterembolieën zijn zeldzaam. De aandoening komt jaarlijks in Nederland bij 10-20 bevallingen voor.
Wat is de oorzaak?
Vruchtwateremboliën kunnen ontstaan als tijdens de (inleiding van de) bevalling een beschadiging in het geboortekanaal ontstaat waardoor vruchtwater in het bloed van de moeder terecht kan komen. Waarschijnlijk ontstaat er een ernstige overgevoeligheidsreactie (allergische reactie) tegen bepaalde stofjes in het vruchtwater. Door deze overgevoeligheidsreactie gaan grote bloedvaten naar de longen vernauwen, en kan hartfalen ontstaan. Het vervelende is dat niet voorspeld kan worden bij welke zwangere vrouwen een vruchtwaterembolie zal optreden.
De belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van vruchtwaterembolieën is het breken van de vliezen. Andere risicofactoren zijn de leeftijd van de moeder (>35 jaar), een keizersnee, een meerlingszwangerschap, een een zogenaamde ‘placenta previa‘.
Symptomen vruchtwaterembolie
De onderstaande klachten en verschijnselen kunnen tijdens of direct na de bevalling optreden bij de moeder.
- Lage bloeddruk (hypotensie)
- Diffuse intravasale stolling, met als gevolg bloedingen
- Kortademigheid
- Langzame hartslag
- Stuiptrekkingen
- Blauwpaarse verkleuring van huid en slijmvliezen (cyanose)
- Verlies van bewustzijn, soms leidend tot een coma
- Hartritemstoornis, bijvoorbeeld ventrikelfibrilleren
- Hartstilstand
Soms ervaart de moeder van te voren al bepaalde symptomen, zoals gevoel van innerlijke onrust, angst en/of opwinding, gevoel van koude, overgevoeligheid voor licht.
Bij het kind kunnen ook afwijkingen optreden, vooral een tekort aan zuurstof (foetale hypoxie) en verlaging van de hartslag.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose wordt gesteld op grond van de klachten en verschijnselen die optreden, vooral als deze optreden vlak na het breken van de vliezen. Er is dus niet een bepaalde test waarmee vruchtwaterembolie kan worden aangetoond.
In de eerste fase van de aandoening gaan de bloedvaten in de longen samenknijpen. Hierdoor gaat de weerstand in het longvaatbed omhoog. De rechter hartkamer moet daardoor harder pompen om voldoende bloed in de longen te krijgen. Hierdoor zal ook de druk in de rechter hartkamer toenemen waardoor deze zal uitzetten. Door het uitzetten van de rechterhartkamer kan de klep tussen rechter hartkamer en rechter boezem (de tricuspidaalklep) niet meer helemaal sluiten. De tricuspidaalklep gaat daardoor lekken. Er ontstaat een zogenaamde ‘tricuspidalis insufficiëntie‘. Hierdoor kan bloed vanuit de rechter hartkamer terugstromen in de rechter boezem.
Behandeling vruchtwaterembolie
Er bestaat geen speciale behandeling. Vruchtwateremboliën worden daarom symptomatisch behandeld. Dat betekent dat de klachten en verschijnselen worden behandeld, maar niet de onderliggende oorzaak. Dus als een lage bloeddruk optreedt zal worden geprobeerd om de bloeddruk te verhogen, en bij een hartstilstand zal worden gereanimeerd.
Beloop en prognose
Een vruchtwaterembolie is een zeer ernstige aandoening. Ongeveer eenderde van de patiënten zal overlijden aan de aandoening. De aandoening is verantwoordelijk voor ongeveer 10% van alle gevallen van moedersterfte rondom de bevalling. Van de patiënten die de aandoening overleven zal het merendeel neurologische klachten overhouden.
De prognose voor de baby’s van vrouwen met een vruchtwaterembolie is beter. Ongeveer driekwart van de kinderen zal zonder blijvende problemen het ziekenhuis verlaten. De overige 25% zal blijvende schade aan de hersenen overhouden.
Verder lezen
- EAC Bouman ea, ‘Een gecompliceerde, doch geslaagde resuscitatie na een vruchtwaterembolie‘, gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 14 april 2001: pagina’s 747-749.
Engelse vertaling
Amniotic fluid embolism
Duitse vertaling
Fruchtwasserembolie
ICD-10 code
O88.1
Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 10 augustus 2015
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 4 november 2019