Schimmelnagel (onychomycose)

Wat is een schimmelnagel?

Schimmelnagels zijn nagels met een schimmelinfectie. Een andere naam die veel wordt gebruikt is kalknagel. Die naam geeft al aan dat schimmelnagels vaak wit en brokkelig worden. De medische naam voor een schimmelinfectie van de nagel is onychomycose.

Hoe vaak komt het voor?

Schimmelnagels of kalknagels komen zeer vaak voor. Hoe vaak is niet exact bekend. Waarschijnlijk krijgen tienduizenden mensen per jaar er mee te maken in Nederland.

Bij wie komt het voor?

In principe kan iedereen een schimmelnagel krijgen. De aandoening wordt echter vooral gezien bij volwassenen, en met name bij mensen ouder dan 50 jaar. De kans op het krijgen van een schimmelinfectie van de nagel is verhoogd bij een beschadiging van de nagel, maar ook bij mensen met een verminderde weerstand of met suikerziekte (diabetes). Ook mensen met een slechte doorbloeding van handen en voeten door perifeer vaatlijden hebben een verhoogde kans op het krijgen van een schimmelinfectie van de nagels.

Wat is de oorzaak?

Zoals de naam al aangeeft worden schimmelnagels veroorzaakt door een infectie met een schimmel. De aandoening kan worden overgedragen doordat schimmels overleven op huidschilfers of losgelaten stukjes nagel. Iemand die bijvoorbeeld op blote voeten loopt kan zo in contact komen met de schimmel. Ook kan de schimmel al op de eigen huid of nagel aanwezig zijn maar door speciale omstandigheden (warm en vochtig) tot een infectie leiden.

Schimmelinfectie van de teennagels wordt meestal veroorzaakt door zogenaamde dermatofyten, soms door de Candida-schimmel of andere schimmels.

Welke symptomen geeft het?

De volgende symptomen kunnen optreden:

• verkleuring van de nagel:
  • meestal wit of geel, soms bruin of groenig
• de nagel wordt dikker
• de nagel wordt broos:
  • de nagel zal sneller afbrokkelen
• soms zal de nagel los gaan zitten of zelfs helemaal uitvallen

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De arts zal meestal aan de nagel zelf zien dat er sprake is van een schimmelinfectie. De diagnose kan worden bevestigd door de aanwezigheid van de schimmel aan te tonen. Daartoe kunnen wat brokjes van de nagel worden afgeschraapt om onder de microscoop te bekijken. Dit gebeurt met een zogenaamde KOH-preparaat of KOH-onderzoek. Soms is de schimmel dan direct zichtbaar. Ook kan de schimmel worden aangetoond met behulp van PCR-onderzoek of een schimmelkweek.

Wat is de behandeling?

Schimmelinfecties van de nagel hoeven meestal niet behandeld te worden. Als het toch gewenst is om te behandelen – bijvoorbeeld omdat de patiënt het cosmetisch storend vindt – dan kunnen antischimmelmiddelen worden gebruikt. Het heeft geen zin om een antischimmelzalf of -crème op de nagel te smeren.

Wat kan ik zelf doen?

Er zijn verschillende producten op de markt voor de behandeling van schimmelnagels die vrij verkrijgbaar zijn. Dus zonder doktersrecept. Ze zijn bij de meeste gewone drogisterijen of online drogisterijen verkrijgbaar. Het gaat om de volgende producten:

Nailner Schimmelnagelpen: applicatie van antischimmelcrème met een speciale geoctrooieerde pen; resultaat in enkele weken.

BeriVita Neem Kalknagel Olie Pen: bevat Neem-olie die met een penseel op de kalknagel wordt aangebracht.

Naturapharma Tea Tree Kalknagelolie: bevat olie die 2 à 3 keer per dag op de kalknagel aangebracht moet worden.

Wat kan de arts doen?

De huisarts of dermatoloog kan een antischimmelmiddel (antimycoticum) voorschrijven. De keuze van het middel hangt af van het type schimmel dat de infectie veroorzaakt. Bij een infectie met de Candida-schimmel worden itraconazol en fluconazol vaak voorgeschreven. Bij infecties door dermatofyten wordt vaak terbinafine voorgeschreven. Behandeling van schimmelinfectie van de vingernagels duurt meestal zes weken, behandeling van de teennagels drie maanden.

Voorkomen van schimmelnagels

De volgende maatregelen helpen schimmelnagels te voorkomen:

• draag goed ventilerende schoenen;
• draag geen schoenen die te krap zitten;
• draag elke dag schone sokken;
• draag in zwembaden en andere openbare bad-gelegenheden slippers.

Synoniemen

kalknagel, kalknagels, onychomycose, schimmelinfectie van de nagel

Verder lezen / Referenties

• CRM Hetterschijt, MC Pasch, ‘Nagelafwijkingen in de dagelijkse praktijk‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Stand van zaken’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 16 september 2022; 166(37): pagina’s 8-17.