Wat is microscopische colitis?
Microscopische colitis is een ontsteking van de dikke darm die leidt tot aanhoudende diarree. Bij dikkedarmonderzoek (coloscopie) worden meestal geen afwijkingen gevonden, maar bij onderzoek van een stukje weefsel van de dikke darm onder de microscoop zijn wel afwijkingen zichtbaar. Vandaar de naam MICROSCOPISCHE colitis.
Wat is de oorzaak?
Het is niet bekend wat de oorzaak van deze aandoening is. Volgens sommige artsen en onderzoekers gaat het om een autoimmuun ziekte. Mensen met deze vorm van dikkedarmontsteking hebben namelijk opvallend vaak autoimmuunziektes, zoals bijvoorbeeld reuma (reumatoïde artritis) of coeliakie.
Verder zijn bepaalde risicofactoren voor het krijgen van de ziekte bekend, namelijk gebruik van bepaalde geneesmiddelen. Het gaat dan vooral om pijnstillers van het type NSAID (niet-steroïde pijnstillers), zoals diclofenac en ibuprofen, bepaalde maagzuurremmende middelen, zoals omeprazol, en bepaalde geneesmiddelen tegen depressie (antidepressiva), zoals fluoxetine en paroxetine.
Welke symptomen geeft het?
De volgende klachten kunnen voorkomen:
- Diarree; de diarree houdt meestal langere tijd aan en bestaat vaak uit waterdunne ontlasting;
- Afvallen
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan niet worden gesteld op grond van de klachten alleen. Er zijn namelijk veel meer oorzaken van aanhoudende diarree en waterdunne ontlasting.
Bij onderzoek van de dikke darm (coloscopie) worden vaak ook geen duidelijke afwijkingen gezien. De diagnose wordt uiteindelijk meestal gesteld door onderzoek van een stukje weefsel dat wordt afgenomen tijdens dikkedarmonderzoek. Het wegnemen van een dergelijk stukje weefsel wordt ‘biopsie’ genoemd. Dit stukje weefsel wordt vervolgens door een patholoog-anatoom onder de microscoop beoordeeld. Hierbij zijn bepaalde afwijkingen zichtbaar.
Op grond van de bevindingen bij onderzoek onder de microscoop wordt onderscheid gemaakt tussen ‘lymfocytaire colitis’ en ‘collageneuze colitis’. Bij lymfocytaire colitis zijn vooral bepaalde ontstekingscellen (lymfocyten) te vinden; bij collageneuze colitis is ophoping van een bepaald soort bindweefsel (collageen) in de wand van de dikke darm zichtbaar.
Op de afbeelding hieronder een stukje dikke darm onder de microscoop. De roze laag bestaat uit collageen. Er is hier sprake van collageneuze colitis.
Wat is de behandeling?
De aandoening wordt behandeld met het geneesmiddel budesonide. De meest gebruikelijke dosering is 9 mg per dag. De behandeling wordt in het algemeen 1-2 maanden voortgezet, afhankelijk van het effect op de klachten. Het komt regelmatig voor dat de klachten terugkomen na stoppen van de behandeling.
Naast budesonide kan loperamide worden voorgeschreven. Dit middel vermindert de diarree maar pakt de oorzaak van de klachten niet aan.
Een ander middel dat mogelijk werkzaam is tegen microscopische colitis is mesalazine.
Als geen enkele behandeling helpt en de klachten zeer hinderlijk zijn kan worden overwogen om de gehele dikke darm te verwijderen. Dit wordt een ‘totale colectomie’ genoemd. Dit is een zware ingreep die alleen in uiterste gevallen zal worden gedaan.
Engelse term
ICD10-code
K52.8