Bijgewerkt op 29 november 2022
Wat zijn etalagebenen?
Etalagebenen is een aandoening waarbij door vernauwing van de slagaders in de lies of de benen pijn in de benen bij lopen ontstaat. De vernauwing in de slagaders wordt veroorzaakt door aderverkalking. De vernauwing leidt tot een afname van de doorbloeding van de spieren in de benen. Als men gaat lopen zal na enige tijd pijn in de benen ontstaan. Dit wordt veroorzaakt door zuurstoftekort in de beenspieren door de verminderde bloedvoorziening.
Medische termen voor deze aandoening zijn ‘claudicatio intermittens’, ‘dysbasia’ en ‘dysbasia intermittens’. Het is een uitingsvorm van ‘perifeer arterieel vaatlijden‘.
Hoe vaak komt ‘t voor?
Etalagebenen komen vaak voor. De aandoening wordt jaarlijks bij naar schatting zo’n 40.000 mensen vastgesteld.
Bij wie?
De aandoening komt vooral voor bij mensen boven de 50 jaar. Het overgrote deel van hen heeft flink gerookt.
Wat is de oorzaak?
De oorzaak van deze aandoening is vernauwing van de slagaders van het been door aderverkalking (atherosclerose). Dit leidt tot een aandoening die perifeer arterieel vaatlijden wordt genoemd. Dit komt vooral veel voor bij mensen die flink gerookt hebben. Andere risicofactoren zijn suikerziekte (diabetes) en een hoge bloeddruk (hypertensie).
Welke symptomen geeft het?
De klachten bestaan uit pijn in het onderbeen, bovenbeen en/of voet. De klachten treden vooral op bij lopen. Na enige tijd lopen moet men even blijven staan of gaan zitten, waarna de klachten wegtrekken. Om dit niet steeds al te opvallend te doen zullen veel mensen met deze aandoening steeds even stil blijven staan bij een etalage. Vandaar de naam ‘etalagebenen’.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Artsen komen de vernauwing in de slagaders in de benen op het spoor door de kenmerkende klachten van de patiënt. Vervolgens valt bij lichamelijk onderzoek vaak op dat de pulsaties (het ‘kloppen’) van de slagaders in het been minder goed voelbaar zijn. Daarnaast zal de bloeddruk gemeten aan de enkel duidelijk lager zijn dan de bloeddruk gemeten aan de arm.
De diagnose kan worden bevestigd met een röntgenonderzoek van de bloedvaten met contrastvloeistof. Dit wordt een angiografie genoemd. Hierbij is duidelijk een vernauwing van één of meer slagaders in het been of de lies te zien.
Wat is de behandeling?
In eerste instantie is het van belang om risicofactoren voor aderverkalking aan te pakken. Dat betekent in ieder geval stoppen met roken. Als er sprake is van suikerziekte dient deze goed ingesteld te worden. Hetzelfde geldt voor een te hoge bloeddruk.
Lichaamsbeweging
Verder is lichaamsbeweging van belang. Door beweging wordt doorbloeding van het been via alternatieve bloedvaten bevorderd. De vernauwing wordt dan als het ware kortgesloten. Looptraining kan bij sommige patiënten de klachten volledig laten verdwijnen. Als dit niet helpt komen een dotterbehandeling of een operatie in aanmerking.
Dotteren
Bij een dotterbehandeling wordt een draad in het vernauwde bloedvat opgevoerd. Op de plek van de vernauwing wordt een ballonnetje opgeblazen om de vernauwing op te heffen.
Operatie
Ten slotte kan een etalagebeen worden geopereerd. Bij deze operatie wordt een stukje bloedvat van elders uit het lichaam ingebracht op de plaats van de vernauwing. Het vernauwde stukje slagader wordt hierdoor ‘omzeild’. Dit wordt een ‘bypass’ genoemd.
Een etalagebeenoperatie wordt uitgevoerd door een vaatchirurg.
Beloop en prognose
Naarmate de doorbloeding van het been slechter wordt kunnen ook wondjes op het onderbeen, de voet of de tenen ontstaan die slecht genezen. In ernstige gevallen kunnen zelfs tenen of delen van de voet afsterven.
Omdat etalagebenen een uiting zijn van aderverkalking krijgen veel mensen op den duur ook andere problemen die hiermee verband houden, zoals angina pectoris, TIA, herseninfarct of een hartaanval (myocardinfarct).
Engelse vertaling
ICD10-code
I73.9
Synoniemen
etalage benen, claudicatio, claudicatio intermittens, claudicatio intermittens’, dysbasia, dysbasia intermittens, perifeer arterieel vaatlijden in de benen
Ik bleek etalagebenen te hebben toen ik de vijftig passeerde. Dit was een domper omdat ik altijd probleemloos en graag alles te voet deed. Dit begon pijn te doen. Kennelijk deed ik niet genoeg te voet aangezien overgewicht ten grondslag lag aan de problematiek: Dieet in combinatie met bewegingstherapie heeft me eraf geholpen. Het is een kwestie van er tijdig bij zijn.