Engelse ziekte (rachitis)

Bijgewerkt op 1 februari 2020

Wat is Engelse ziekte (rachitis)?

Engelse ziekte is een ernstige vorm van vitamine D-tekort bij kinderen die leidt tot aantasting van het skelet. De medische naam voor Engelse ziekte is ‘rachitis’.

Het is een zeldzame aandoening van het skelet waarbij de botten weker worden en waarbij misvormingen van de botten, vooral van de ledematen, kunnen ontstaan. Hoewel het om dezelfde ziektebeelden gaat wordt bij kinderen gesproken van rachitis en bij volwassenen / ouderen van osteomalacie.

Hoe vaak komt het voor? Bij wie?

In Nederland is rachitis zeldzaam. De aandoening wordt jaarlijks in Nederland zo’n 50-100 keer vastgesteld. Vaak gaat het om kinderen die uit het buitenland komen. In het buitenland, vooral in ontwikkelingslanden, komt rachitis vaak voor.

Rachitis was vroeger een veel voorkomende aandoening. Na de ontdekking van vitamine D en het heilzame effect van zonlicht en levertraan is de ziekte geleidelijk zeldzamer geworden. De laatste jaren wordt de aandoening weer vaker gezien. Rachitis komt ook voor bij islamitische meisjes die vanwege hun bedekkende kleding weinig zonlicht op de huid krijgen, niet buiten mogen spelen en daarbij soms ook streng veganistisch (= streng vegetarisch) worden gevoed. Osteomalacie komt voor bij ouderen in verzorgings- en verpleeghuizen.

Rachitis komt vooral voor bij kinderen tussen de 6-24 maanden en tijdens de puberteit omdat in die leeftijdsperioden de botten snelle groei doormaken en veel behoefte hebben aan calcium en fosfaat.

De aandoening komt vaker voor bij mensen met een donkere huid. Zij produceren namelijk minder vitamine D dan mensen met een lichte huid.

Wat is de oorzaak?

De oorzaak van rachitis is een tekort aan vitamine D. Dit leidt, net als bij osteomalacie, tot onvoldoende mineralisering van botten. Hiermee wordt bedoeld dat onvoldoende calcium en fosfaat wordt ingebouwd in de botten. De botten zijn hierdoor minder sterk dan normaal. Omdat bij kinderen de groeischijven van de botten (epifysair schijven) nog niet gesloten zijn kunnen symptomen ontstaan die niet bij volwassenen met osteomalacie ontstaan. Engelse ziekte is in feite dezelfde aandoening als osteomalacie, maar dan op de kinderleeftijd.

Een tekort aan vitamine D kan ontstaan door een gebrek aan zonlicht. Zonlicht is namelijk nodig voor de opname van vitamine D in het lichaam. Er zijn bepaalde groepen mensen die een verhoogd risico hebben op het krijgen van vitamine D gebrek door gebrek aan zonlicht. Dit zijn bijvoorbeeld islamitische vrouwen die op hun lichaam (bijna) volledig bedekken, en bewoners van verzorgings- en verpleeghuizen.

Vitamine D gebrek kan ook ontstaan door bepaalde ziekten, zoals bijvoorbeeld een slecht werkende alvleesklier (= pancreasinsufficiëntie). Gebrek aan vitamine D leidt tot onvoldoende opname van calcium in het lichaam. Bot wordt continue verversd. Dat betekent dat bestaand bot wordt afgebroken en wordt vervangen door nieuw botweefsel. Dit nieuw botweefsel wordt ook wel osteoïd genoemd. Bij rachitis is de kwaliteit van het nieuwe bot niet goed. Dit komt doordat onvoldoende calcium beschikbaar is. Calcium is nodig om het bot stevigheid te geven. Botten met onvoldoende calcium zijn minder sterk zodat misvormingen en daardoor pijn kunnen optreden. Onvoldoende calciuminname kan ook het gevolg zijn van intolerantie van melkproducten.

Welke symptomen geeft het?

De volgende klachten en verschijnselen kunnen voorkomen bij kinderen met Engelse ziekte:

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose wordt meestal gesteld op grond van klachten en afwijkingen tesamen met lichamelijk onderzoek, laboratoriumonderzoek en beeldvormend onderzoek.

Lichamelijk onderzoek

Bobbels op de overgang van het borstbeen en de bovenste ribben (dit wordt wel het ‘rozenkransfenomeen’ genoemd) en intrekkingen bij de onderste ribben

Laboratoriumonderzoek

De volgende afwijkingen kunnen worden gevonden bij onderzoek van bloed en urine:

  • Verlaagd vitamine D gehalte in het bloed
  • Bij bloedonderzoek is het gehalte aan 25-hydroxyvitamine D verlaagd.
  • De hoeveelheid alkalische fosfatase is verhoogd. Dit duidt erop dat de afbraak van bot groter is dan de aanmaak.
  • Tevens zal het gehalte van parathormoon in het bloed verhoogd zijn.
  • Bij onderzoek van de urine is de hoeveelheid calcium verlaagd. Dit wordt ‘hypocalciurie’ genoemd.

Beeldvormend onderzoek

Bij röntgenonderzoek van de botten kunnen verschillende afwijkingen te zien zijn. De botten zijn kalkarm zodat ze niet goed oplichten op de rontgenfoto. Dit wordt ook wel ‘osteopenie’ genoemd. Aan de polsen is een verbreding te zien, en aan de overgang van het borstbeen en de ribben een verdikking van het bot. Soms zijn gewrichtsspleten versmald. Op een röntgenfoto van de benen is vaak verkromming van de lange pijpbeenderen zichtbaar. Ernstige rachitis kan leiden tot de vorming van botcysten. Die kunnen ook zichtbaar zijn.

Botbiopsie

Een botbiopsie in de heup wordt soms verricht om de diagnose te bevestigen.

Wat kan ik doen om het te voorkomen?

Inname van voldoende vitamine D en blootstelling van de huid aan zonlicht helpen rachitis voorkomen.

Engelse vertaling

rickets

ICD10-code

E55

Andere namen voor Engelse ziekte zijn rachitis, renale rachitis

Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 9 oktober 2016
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 10 december 2016

Calcium tekort

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven