Bijgewerkt op 23 maart 2020
Wat is aangeboren cytomegalie?
Aangeboren cytomegalie is een veel voorkomende infectie bij pasgeboren baby’s. Sommige baby’s kunnen er blijvende schade aan hersenen en zenuwstelsel van ondervinden. De aandoening kan leiden tot onder andere slechthorendheid, doofheid, en verstandelijke beperking.
Wat is de oorzaak?
Aangeboren cytomegalie wordt veroorzaakt door het cytomegalovirus, ook wel afgekort tot ‘CMV’. Het virus wordt overgedragen van de moeder op het ongeboren kind. De moeder is dus besmet met het virus. Zij kan de infectie vroeger al hebben opgelopen. In dat geval gaat het om een opleving van de cytomegalie bij de moeder. De moeder kan ook tijdens de zwangerschap voor het eerst geïnfecteerd raken. Als het virus zich in het bloed van de moeder bevindt kan het via de placenta (moederkoek) het ongeboren kind bereiken. Besmetting vindt dus plaats via de placenta.
Het cytomegalovirus kan in principe alle soorten cellen van het menselijk lichaam infecteren. Het blijkt echter dat het virus zich vooral aangetrokken voelt tot epiteelcellen en bepaalde cellen in de hersenen en bepaalde hersenzenuwen. Dit verklaart het type klachten en verschijnselen dat op kan treden bij deze ziekte.
Hoe vaak komt het voor?
Aangeboren cytomegalie komt redelijk vaak voor. De aandoening veroorzaakt echter lang niet altijd klachten. Jaarlijks worden in Nederland naar schatting ruim 2.000 baby’s besmet. Daarvan zullen ongeveer 250 baby’s klachten en verschijnselen van de ziekte krijgen.
Bij wie?
De aandoening ontstaat tijdens de zwangerschap doordat de moeder geïnfecteerd is met het cytomegalovirus. Dus het ongeboren kind raakt besmet en wordt vervolgens met de aandoening geboren.
Welke symptomen geeft het?
De meeste kinderen die besmet raken met het cytomegalovirus krijgen geen symptomen. Als dat wel gebeurt kunnen de volgende klachten en verschijnselen optreden:
- geelzucht:
- gele verkleuring van de ogen
- gelige huid
- kleine rode vlekjes op de huid
- slechthorendheid en doofheid
- verstandelijke beperking
- vertraagde motorische ontwikkeling (laat met omrollen, laat met gaan kruipen, laat met gaan zitten, laat met gaan staan, laat met gaan lopen)
- laat met gaan praten
- neurologische uitvalsverschijnselen
Andere symptomen die kunnen optreden zijn:
- bloedend tandvlees
- bloedneus
- rode puntjes op de huid
- slecht drinken aan de borst
- vroeggeboorte
- huiduitslag
- gelige huid
- lusteloos
- klein hoofd
- vlekjes over het hele lichaam
- slap kind
- slecht horen met beide oren
- slecht zuigen aan de borst
- doof aan beide oren
- jeuk
- slecht horen met een oor
- doof aan één oor
- stuiptrekkingen
- snel verzadigd
- scheel kijken
- laat met gaan praten
- klompvoetjes
- blaasjes over het hele lichaam
- gedragsverandering
- kleine ogen
- korstjes over het hele lichaam
- slecht zien met beide ogen
- wondjes over het hele lichaam
- bloedverlies uit de vagina
- aanhoudend of overmatig bloeden
- blauwe plekken
- bloed braken
- ophoesten van bloed of bloederig slijm
- zwarte ontlasting
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Bij lichamelijk onderzoek, laboratoriumonderzoek en beeldvormend onderzoek kunnen al aanwijzingen worden gevonden voor deze ziekte. Zo zal bij lichamelijk onderzoek de lever regelmatig vergroot zijn. Dit wordt ‘hepatomegalie’ genoemd. Ook de milt kan vergroot zijn. Dit wordt ‘splenomegalie’ genoemd.
Bij laboratoriumonderzoek kunnen verschillende afwijkingen worden gevonden, zoals:
- verhoogd ALAT (SGPT) gehalte in het bloed
- verhoogd bilirubine gehalte in het bloed (hyperbilirubinemie)
- verhoogd geconjugeerd (direct) bilirubine gehalte in het bloed
- verlaagd aantal bloedplaatjes in het bloed (trombocytopenie)
- verhoogd eiwit gehalte in het hersenvocht
- verlaagd hemoglobine (Hb) gehalte in het bloed
- verlaagd aantal bloedplaatjes in het bloed (trombocytopenie)
Bij beeldvormend onderzoek van de hersenen kunnen afwijkingen gevonden. Op de CT-scan hieronder zijn de hersenen van een pasgeboren baby met aangeboren cytomegalie zichtbaar. De ventrikels zijn vergroot (zwarte ‘gaten’ op de scan) en rondom de ventrikels zijn verkalkingen (calcificaties, wit op de scan) zichtbaar.
De diagnose kan op verschillende manieren worden gesteld, namelijk:
- aantonen van het virus in de urine door middel van kweken van het virus;
- aantonen van het virus in speeksel door middel van kweken van het virus;
- aantonen van DNA van het cytomegalovirus met behulp van PCR (polymerase chain reaction);
- aantonen van zogenaamde IgM-antistoffen tegen het cytomegalovirus in navelstrengbloed of bloed dat gedurende de eerste weken na de geboorte bij het kind wordt afgenomen;
- vruchtwaterpunctie: aantonen van het virus in het vruchtwater.
Wat is de behandeling?
Aangeboren cytomegalie wordt door sommige artsen behandeld met geneesmiddelen tegen virussen (antivirale geneesmiddelen), zoals ganciclovir. Andere artsen behandelen de moeder met CMV-hyperimmunoglobuline.
Beloop & prognose
Aangeboren cytomegalie is een ernstige aandoening. Van de baby’s die symptomen krijgen door de infectie zal ongeveer 10% aan de gevolgen overlijden. Van de baby’s die overleven zal een deel aanhoudende klachten ondervinden, zoals bijvoorbeeld verstandelijke beperking, slechthorendheid of doofheid.
Over het algemeen geldt dat hoe vroeger tijdens de zwangerschap de besmetting van het ongeboren kind optreedt, des te ernstiger het beloop. Ook is de kans dat het kind verschijnselen van de ziekte krijgt groter als de moeder voor het eerst besmet is met het cytomegalovirus. Als de moeder vroeger al eens besmet is geweest zal ze namelijk al antistoffen tegen het virus aanmaken.
Engelse vertaling
congenital cytomegalovirus infection, congenital CMV-infection
ICD10-code
P35.1
Synoniemen
aangeboren cytomegalovirusinfectie, congenitale CMV-infectie, congenitale cytomegalie, aangeboren CMV-infectie, congenitale infectie met het cytomegalovirus, congenitale cytomegalovirusinfectie
Verder lezen
Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 3 oktober 2016
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 3 oktober 2016